Wielkanoc to okres, w którym wciąż wspomina się o tradycji, więc może warto wrócić do tradycyjnych planszówek? To, że gra ma jakieś 600 lat nie oznacza wcale, że jest łatwa… 

Lis i gęsi

Najstarsze chyba ślady tej gry w Europie pochodzą z XIV wieku z Islandii, gdzie nazywała się halatafl. Przez Wielką Brytanię trafiła do Europy, gdzie jest znana i popularna do dziś – głównie jako gra dla dzieci, choć potrafi zaintrygować i dorosłych, doświadczonych graczy. Co ciekawe – w identycznej lub bardzo zbliżonej formie jest znana również w Azji. Na przykład w Japonii nazywa się yasa-sukari.

Do gry używa się charakterystycznej planszy w kształcie krzyża o 33 polach na przecięciach linii oraz 13 pionów „gęsi” i jednego „lisa”.

Lis i gęsi

Lis i gęsi

Pierwszy ruch należy zawsze do gęsi. Zarówno gęsi, jak i lis mogą się poruszać o jedno pole w dowolną stronę w rzędzie lub kolumnie, nigdy ukośnie – jeśli jest to pole wolne. Lis może bić gęś przez przeskoczenie przez nią na następne, wolne pole za nią w linii prostej. Możliwe jest bicie więcej niż jednej gęsi w jednym ruchu – zawsze pojedynczo, przeskakując przez nie kolejno zgodnie z zasadami bicia. Zabite gęsi są zdejmowane z planszy i już na nią nie wracają. Bicie nie jest obowiązkowe.

Gęsiom nie wolno bić lisa – wygrywają, gdy uda im się unieruchomić lisa w taki sposób, by nie mógł wykonywać ruchów.

Grający lisem wygrywa, gdy uda mu się zbić co najmniej osiem gęsi – umożliwia mu to swobodne poruszanie się po planszy i przy dobrej grze uniemożliwia zablokowanie. W praktyce często gra się aż do zbicia wszystkich gęsi lub do czasu, aż gęsi poddadzą grę.

Zwiększone lis i gęsi

Wariant lisa i gęsi dający większe szanse gęsiom – na początku gry jest ich na planszy nie trzynaście, jak w wariancie podstawowym, lecz siedemnaście. Reguły ruchu i bicia oraz zwycięstwa nie ulegają zmianie.

Lis i gęsi rozbudowane

Islandzki wariant gry nazywany w swojej ojczyźnie freys-tafl. Ustawienie pionów na planszy i reguły rozgrywki są identyczne jak w podstawowym wariancie, jednak piony mogą się poruszać również ukośnie, po liniach oznaczonych na planszy.

Lis i gęsi rozbudowane i zwiększone

Ciekawy wariant gry – na planszy do wariantu rozbudowanego ustawia się siedemnaście pionów gęsi, tak jak w wariancie zwiększonym. Reguły ruchu i bicia – bez zmian.

Forteca

Wariant gry znany w Polsce już w XVIII wieku, rozgrywany na planszy do wariantu rozbudowanego lisa i gęsi.

Forteca

Forteca – ustawienie początkowe

Forteca

„Gęsi” stały się żołnierzami atakującymi fortecę – przed rozpoczęciem gry ustawia się 24 piony w pozycji przedstawionej na zdjęciu. Wolne dziewięć pól to tak zwana „forteca” broniona przez dwóch „oficerów” ustawianych przez broniącego fortecy gracza na dowolnych, nie zajętych polach.

Grę rozpoczynają żołnierze – podobnie jak w grze lis i gęsi wygrywają partię, gdy uda im się zablokować oficerów. Wygrywają jednak również w przypadku obsadzenia wszystkich dziewięciu pól fortecy. Oficerowie – podobnie jak wcześniej lis – dążą do zbicia wszystkich czarnych pionów.